Η στάση της Ουάσιγκτον στο συριακό ζήτημα και η ασάφειά της σε σχέση με την τουρκική επίθεση έχουν φέρει για άλλη μια φορά σε αταξία τις διατλαντικές σχέσεις. Ορισμένα μέλη της Συμμαχίας, πρωτίστως η Γαλλία, αμφισβητούν τον «τρόπο λειτουργίας» του Οργανισμού. Ο γενικός γραμματέας της, Γενς Στόλτενμπεργκ, αρνείται να καταδικάσει την Τουρκία, με κίνδυνο να προσβάλει έναν στρατηγικό σύμμαχο: ας καταδικάσουμε τις πράξεις, αλλά όχι τους δράστες.
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΑΛΛΑ ΑΣΤΑΘΡΟΣ ΕΤΑΙΡΟΣ
Η Τουρκία υπήρξε, από τα πρώτα χρόνια της ύπαρξης της Συμμαχίας, ένας ουσιαστικός κρίκος στη συλλογική ασφάλεια. Η ένταξή του το 1952 κατέστησε δυνατή την εδραίωση ένα ουσιαστικό κλειδί για την άμυνα του ΝΑΤΟ στη νότια πλευρά της ΕΣΣΔ στη συνέχεια να συγκρατήσει τα τελευταία χρόνια – όσο το δυνατόν περισσότερο – την τζιχαντιστική απειλή στις πύλες της Ευρώπης. Ωστόσο, μέσω της στρατιωτικής της πρωτοβουλίας, η Τουρκία αποδυναμώνει επικίνδυνα το πλαίσιο ασφαλείας στη βορειοανατολική Συρία, υπονομεύοντας έτσι άμεσα την ασφάλεια της ευρωπαϊκής ηπείρου, τον λόγο ύπαρξης του ΝΑΤΟ. Για τον Olivier Breton, διευθυντή σπουδών στο EHESS, Τουρκία είναι « σαν λύκος στη στάνη » και η διατήρησή της εντός της Συμμαχίας πρέπει να συζητηθεί, με κίνδυνο να την ωθήσουμε στην αγκαλιά της Μόσχας.
Η ΑΜΦΙΦΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ ΞΥΝΕΙ ΤΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ
Ωστόσο, ευθύνεται και ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών. Παίζοντας το δικό τους χαρτί στο συριακό ζήτημα, και έχοντας δώσει ελάχιστη προσοχή στους Κούρδους του PYD που πολέμησαν για πέντε χρόνια εναντίον l 'Το Ισλαμικό Κράτος, έδωσαν στη Ρωσία τον καλύτερο ρόλο: καθιερώθηκε ως νούμερο ένα μεσολαβητήςe πετυχαίνοντας " να επιβάλει στις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις την αποδοχή μιας ενοποιημένης Συρίας υπό τον έλεγχο του Μπασάρ αλ Άσαντ, χωρίς να χρειάζεται να τσακωθεί με την Τουρκία ". Για τον Nicolas Gros-Verheyde, δημοσιογράφο με ειδίκευση σε θέματα ευρωπαϊκής άμυνας, αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι « εκτός αναλογίας ". Πράγματι, φαίνεται πρωτοφανές το γεγονός ότι ένα μέλος –με την έγκριση άλλου– ξεκίνησε στρατιωτική επιχείρηση, χωρίς προηγούμενη κοινή διαβούλευση, σε μια περιοχή σημαντικής για τη Συμμαχία.
Η ΕΥΡΩΠΗ ΔΕΝ ΜΙΛΑΕΙ ΜΕ ΜΙΑ ΦΩΝΗ
Ορισμένοι ευρωπαίοι εταίροι είναι καυτηριασμένοι από αυτή την πραγματική κατάσταση, όπως η Γαλλία, η οποία, μέσω του Υπουργού Εξωτερικών της, Jean-Yves le Drian, αμφισβήτησε τη σημασία του " διατλαντικός σύνδεσμος » τονίζοντας ότι σε « περίπου τριάντα χώρες, οι κύριοι παίκτες σε αυτόν τον συνασπισμό. Δύο χώρες έχουν προκαλέσει προβλήματα στην αλληλεγγύη αυτού του συνασπισμού: πρέπει να βγάλουμε συμπεράσματα από κοινού ". Από τη γερμανική πλευρά – της οποίας γνωρίζουμε τη βαθιά προσκόλληση στο ΝΑΤΟ – ο τόνος είναι επίσης σκληρός και η Γερμανίδα υπουργός Άμυνας Annegret Kramp-Karrenbauer δηλώνει ότι « βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το γεγονός ότι μια χώρα, η Τουρκία, ο εταίρος μας στο ΝΑΤΟ (...) έχει προσαρτήσει ένα έδαφος κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, ότι οι πληθυσμοί εκδιώκονται και δεν μπορούμε να αφήσουμε τα πράγματα ως έχουν ».
Όμως, στις τάξεις της Συμμαχίας επικρατεί σύγχυση. Κάποιοι καταγγέλλουν ανοιχτά την τουρκική παρέμβαση (Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία) ενώ άλλοι υποστηρίζουν τη μετριοπάθεια από φόβο μιας νέας μεταναστευτικής εισροής (Ιταλία, Ελλάδα) ή από την επιθυμία να μην αποξενώσουν έναν σύμμαχο την εποχή του Brexit (Ηνωμένο Βασίλειο).
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΛΑΤΕΙΑ
Το ΝΑΤΟ διανύει μια περίοδο αναταραχής που είναι πιθανώς πέρα από κάθε μέτρο και μια επανεξέταση είναι απαραίτητη, αν όχι απαραίτητη: τώρα μπορεί να αποτραπεί εκ των έσω. Αλλά το να υποθέσει κανείς την κατάρρευση του ΝΑΤΟ φαίνεται ακόμη πιο ανόητο από τις μονομερείς ενέργειες της κυβέρνησης Τραμπ. Σε ένα σενάριο όπου οι Ευρωπαίοι θα ήθελαν να αποκτήσουν αμέσως την ανεξαρτησία ασφαλείας τους, θα βρεθούν γρήγορα αντιμέτωποι με ισχυρά εμπόδια, μια μεγάλη πρόκληση εάν δεν κληρονομούσαν τις δομές διοίκησης της Συμμαχίας. Επιπλέον, οικονομικά και πολιτικά, οι Ευρωπαίοι δεν μπορούσαν να αντισταθμίσουν τα έξοδα που εισέβαλαν οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Ευρώπη πρέπει σήμερα να αμφισβητήσει τον δικό της ρόλο στη συλλογική άμυνα της ηπείρου και την επιθυμία της –ή όχι– να δημιουργήσει έναν πραγματικό ευρωπαϊκό πυλώνα εντός της Συμμαχίας. Όσο για το ιδανικό, η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική. Αν και η Γερμανία έκανε μια τολμηρή πρόταση – τη δημιουργία μιας διεθνώς ελεγχόμενης ζώνης ασφαλείας στα σύνορα μεταξύ Συρίας και Τουρκίας – καμία από τις ευρωπαϊκές χώρες δεν τάχθηκε ξεκάθαρα και ξεκάθαρα υπέρ της αποστολής στρατευμάτων στην περιοχή. Ωστόσο, δεδομένης της κατάστασης αποσύνθεσης της αμερικανικής εγγύησης προστασίας, εάν οι Ευρωπαίοι δεν είναι σε θέση να διαχειριστούν ορισμένες αναταραχές και ταραχές στις περιφέρειές τους, κανείς δεν θα το κάνει για αυτούς.
ΤΗΣ «ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ»
Έτσι, η πολιτική έκρηξη εντός του διατλαντικού θεσμού θα μπορούσε να αποδειχθεί άνευ προηγουμένου. Η αξιοπιστία του ΝΑΤΟ διακυβεύεται: είναι σήμερα ο καλύτερος εγγυητής της ευρωπαϊκής άμυνας; Δεν είναι παράλογο να συνδέουμε τεχνητά τη συλλογική ασφάλεια της ηπείρου με ένα κράτος του οποίου τα στρατηγικά συμφέροντα αποκλίνουν σημαντικά από τα δικά μας; Η αξιοπιστία της Συμμαχίας διακυβεύεται και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος είχε σιωπήσει τις προτροπές του προς την Ευρώπη ως δύναμη και που είχε τόσο εκνευρίσει τους Ευρωπαίους εταίρους δύο χρόνια πριν, μπήκε ξανά στην παραβίαση: Η Εγγύς και Μέση Ανατολή είναι μια στρατηγική και γειτονική περιοχή για την Ευρώπη (...) πρέπει να ξαναχτίσουμε τη στρατηγική και την αυτονομία των δυνατοτήτων της Ευρώπης (…) δεν μπορούμε πλέον να είμαστε οι μειονοτικοί εταίροι άλλων, ακόμα κι αν είναι σύμμαχοί μας ».
Μια στιγμή λογικής θα μας έκανε να σκεφτούμε ότι σε αυτήν την αποστολή συλλογικής ασφάλειας, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να είναι σε θέση να καθορίσουν τη συμβολή τους και τη λειτουργία τους σε αυτό το έργο. Και ότι για τις άλλες αποστολές, υπάρχει επείγουσα ανάγκη να σκεφτούμε πώς πρέπει να οργανωθούν για να τις εκτελέσουν σε περίπτωση αποτυχίας του ΝΑΤΟ. Αλλά ανάντη, θα πρέπει να ενδιαφέρονται για το τι σημαίνει η δική τους συμβολή στη δική τους ασφάλεια, εντός και εκτός της Ένωσης. Τέλος, επιστρέφοντας στη ρωσική τηλεόραση, το συριακό ζήτημα ήταν μια ευκαιρία για αρκετούς παρουσιαστές να αστειευτούν για τη διατλαντική αλληλεγγύη, όπως ο Ντμίτρι Κίσελεφ που λειτουργεί στο πρώτο κρατικό κανάλι: Δεδομένου του πώς οι Αμερικανοί πρόδωσαν τους Κούρδους, οι Πολωνοί έχουν βάσιμους λόγους να ανησυχούν ».
Axel Trinquier – Ευρωπαϊκά αμυντικά ζητήματα