Οι χώρες μέλη του ΝΑΤΟ μπορούν, εάν είναι αντικείμενο στρατιωτικής επιθετικότητας, να προσφύγουν στο άρθρο 5 της Συμμαχίας, γνωστό ως «Άρθρο Συλλογικής Άμυνας». Στην πραγματικότητα, η επίθεση εναντίον αυτής της χώρας-μέλους θα γίνει επίθεση εναντίον όλων των χωρών της συμμαχίας. Κάθε χώρα, ωστόσο, θα ήταν ελεύθερη να χρησιμοποιήσει τα μέσα που θα χρησιμοποιούσε για να πολεμήσει ενάντια σε αυτήν την επιθετικότητα και να παράσχει βοήθεια στην επίθεση. Αυτό το άρθρο επικαλέστηκε μία μόνο φορά μετά τη δημιουργία της Ατλαντικής Συμμαχίας, μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, από τις Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία θα πυροδοτήσει την επέμβαση του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν.
Αντιμέτωπος με την αύξηση των επιθέσεων στον κυβερνοχώρο ενάντια σε ολοένα και πιο στρατηγικούς στόχους, επιθέσεις που απαιτούν περιουσιακά στοιχεία και δεξιότητες σε επίπεδο κράτους, δήλωσε ο βρετανός υπουργός Εξωτερικών Τζέρεμι Χαντ σε διάσκεψη του Ηνωμένου Βασιλείου. άρθρο 5 της συλλογικής άμυνας. Σύμφωνα με τον υπουργό, όλες οι ενδείξεις δείχνουν τη Ρωσία, η οποία θα επιδιώκει να έχει πολλά στρατηγικά μέσα για να ακινητοποιήσει τη χώρα με επίθεση στον κυβερνοχώρο, εάν προκύψει ανάγκη. Αμφισβήτησε επίσης την ίδια Ρωσία σχετικά με την παρέμβαση στις εκλογικές διαδικασίες στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως στην Ουκρανία. Και για να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι θα ήταν σίγουρα σημαντικό να δημιουργήσουμε ένα «άρθρο 5α», πιο προσαρμοσμένο από τα σημερινά άρθρα, ώστε να ληφθεί υπόψη η πραγματικότητα των κυβερνοεπιθέσεων.
Ωστόσο, είναι πολύ δύσκολο να προσδιοριστεί με βεβαιότητα η προέλευση μιας επίθεσης στον κυβερνοχώρο και είναι απολύτως δυνατό να κατευθύνουμε τις ενδείξεις προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Δεδομένης της χειραγώγησης των «αποδείξεων» που έχει ήδη λάβει χώρα για να δικαιολογήσει ορισμένες στρατιωτικές ενέργειες, η δημιουργία ενός ισχυρού μηχανισμού εντός της συμμαχίας σχετικά με την απάντηση σε μια ψηφιακή επίθεση θα κινδύνευε να ανοίξει το δρόμο σε ευκαιρίες χειραγώγησης της κοινής γνώμης, βλ. συμμαχικά έθνη. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο, καθώς είναι σχεδόν αδύνατο να επαληθευτεί αντικειμενικά η ουσιαστικότητα της επίθεσης, ούτε η προέλευσή της, χωρίς πρόσβαση με πολύ υψηλά προνόμια στα συστήματα πληροφοριών, τα οποία, προφανώς, θα ήταν πολύ δύσκολο να φανταστούμε, ακόμη και μεταξύ συμμάχων. .
Στην πραγματικότητα, ακόμα κι αν η Κυβερνοάμυνα πρέπει χωρίς την παραμικρή αμφιβολία να αποτελεί αντικείμενο πολύ σημαντικής προτεραιότητας στην Ευρώπη, και αν τα μέλη τόσο του ΝΑΤΟ όσο και της ΕΕ έχουν κάθε συμφέρον να συνεργαστούν στο υψηλότερο επίπεδο σε αυτόν τον τομέα, φαίνεται είναι επικίνδυνο να συμπεριληφθεί αυτή η υπόθεση σε ένα «άρθρο 5α». Τα μέσα εφεδρικής και περιμετρικής προστασίας ευαίσθητων υποδομών, σε συνδυασμό με διαδικασίες που επιτρέπουν την επανέναρξη της δραστηριότητας ή λειτουργίας αυτών των υποδομών σε υποβαθμισμένη κατάσταση, και τα μέσα κυβερνοαπόκρισης που μπορεί να είναι υπερεθνικά, φαίνονται προσαρμοσμένα και αναλογικά για την αντιμετώπιση της απειλής.
Ένα είναι βέβαιο: Εάν οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, που δικαίως ή αδίκως αποδίδονται στη Ρωσία, αποτελούν απειλή σήμερα σε καιρό ειρήνης, είναι επειδή οι ευρωπαϊκές στρατηγικές υποδομές έχουν πολύ μικρή αντοχή σε περίπτωση μεγάλης σύγκρουσης, επομένως αυτό πέρα από τις αδυναμίες των ευρωπαϊκών στρατών ήδη αναφέρθηκε, η ίδια η ύπαρξη της Ευρώπης ως πολιτικής και οικονομικής κοινωνίας θα βρισκόταν σε μεγάλο κίνδυνο από την έναρξη μιας τέτοιας σύγκρουσης.
Ίσως είναι αυτό το σημείο, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο, που θα πρέπει να εστιάσει την προσοχή των ευρωπαίων πολιτικών τα επόμενα χρόνια, όσον αφορά την ευρωπαϊκή άμυνα.