Τις τελευταίες εβδομάδες έχουμε δει αρκετές ανακοινώσεις από το Πεντάγωνο και την αμερικανική κυβέρνηση προς την κατεύθυνση της 4ης διάστασης: Διαστήματος. Αυτή η χειρονομία δεν είναι ασήμαντη. Αντικατοπτρίζει την εφαρμογή της αμερικανικής «Διαστημικής Διοίκησης» και τα στρατηγικά, δογματικά και τεχνικά ζητήματα που σχετίζονται με αυτήν.
Η στρατιωτικοποίηση του διαστήματος συνέχισε να αυξάνεται από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και του Δεύτερου Πολέμου του Κόλπου (1991). Βρίσκεται στο σταυροδρόμι της γεωστρατηγικής κατάρρευσης που προέκυψε από την κατάρρευση του σοβιετικού μπλοκ και την παραβίαση των NICT στη διεξαγωγή του λεγόμενου «δικτυοκεντρικού» ή «πληροφοριοκεντρικού» πολέμου. Θεμελιώδης πολλαπλασιαστής δύναμης, θεμέλιος λίθος των συστημάτων C4ISR, αλλά περιορισμένος σε μια λειτουργία υποστήριξης, η χρήση του Διαστήματος για στρατιωτικούς σκοπούς ήταν τη δεκαετία του 1990 έργο μιας πολύ κλειστής λέσχης εθνών (ΕΕ, Ρωσία, Γαλλία…). Αυτή η κατάσταση έχει εξελιχθεί σε μεγάλο βαθμό μέσω της προοδευτικής ευτελισμού της πρόσβασης στην τέταρτη διάσταση (περίπου εξήντα χώρες σήμερα) και της εμφάνισης νέων θεσμικών παραγόντων (Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία, Ισραήλ, Ιράν κ.λπ.). Σημειώνουμε επίσης την εμφάνιση του "New Space". Ένα οικοσύστημα ιδιωτικών παικτών που δεν είναι πλέον ικανοποιημένοι να είναι χειριστές αλλά και σχεδιαστές, προγραμματιστές, κατασκευαστές και πάνω απ' όλα εκτοξευτές.
Ορισμένοι βρίσκονται σήμερα στα πρόθυρα να αμφισβητήσουν την υπεροχή ορισμένων μέχρι τώρα κυρίαρχων παικτών [efn_note]Ο εκτοξευτής ανανεώσιμων πηγών Space X είναι ένας πολύ σοβαρός ανταγωνιστής για το Arianne VI της Airbus/Arianespace. Η Γαλλία θέτει σοβαρά στον εαυτό της το ζήτημα της μακροπρόθεσμης επιθυμίας για άρνηση της κυρίαρχης πρόσβασής μας στο Διάστημα[/efn_note]. Ευνοούμενο από τη δεκαετία του 2000 από την αμερικανική διοίκηση και που οδήγησε σε σημαντική μείωση του κόστους και σμίκρυνση των εξαρτημάτων, το "New Space" δημιουργεί ένα ολοένα και πιο ώριμο οικοσύστημα και μια παγκόσμια διαστημική αγορά. Με αυτόν τον τρόπο, συμμετέχει και στην αλλαγή της φύσης της στρατηγικής κατανόησης αυτής της 4ης διάστασης.
Από τον στρατιωτικοποιημένο χώρο στην οπλισμένη 4η διάσταση
Ο συνδυασμός του ανταγωνισμού, ιδιαίτερα του στρατιωτικού ανταγωνισμού, μεταξύ των κρατών, ο στρατηγικός χαρακτήρας του Διαστήματος και η ασήμαντη πρόσβασή του το κάνουν να μεταλλάσσεται από μια διάσταση υποστήριξης σε μια πρόσθετη διάσταση μάχης. Με άλλα λόγια, η στρατιωτικοποίηση του χώρου συνεχίζει την πρόοδό της προς την οπλοποίηση. Στη δεκαετία του 1990, οι στρατιωτικές χρήσεις του Διαστήματος αφορούσαν τρία κύρια «συστατικά»:
- Παρατήρηση (ROIM) και Elint [efn_note]Ηλεκτρονική Νοημοσύνη [/efn_note] (ROEM) σε χαμηλή τροχιά (λιγότερο από 2000km), χρησιμοποιώντας τους λεγόμενους δορυφόρους «κύλισης»
- Γεωτοποθέτηση (GPS, Galileo) σε μέση τροχιά (μεταξύ 2000 km και 5000 km)
- Τηλεπικοινωνίες, μεταδόσεις δεδομένων και έγκαιρη [βαλλιστική] προειδοποίηση[efn_note] Τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης χρησιμοποιούν επίσης χαμηλή τροχιά[/efn_note] σε «γεωσύγχρονη» τροχιά (στάσιμοι δορυφόροι στα 36km)
Αυτά τα στοιχεία έδωσαν στο Space το καθεστώς του θεμελιώδους λίθου των αρχιτεκτονικών C4ISTAR των δυτικών στρατών, καθιερώνοντας την τεχνολογική και πληροφοριακή υπεροχή τους. Χωρίς χώρο, δεν υπάρχει διαδικασία στόχευσης και περιορισμένες δυνατότητες ηλεκτρονικής νοημοσύνης (ακρόαση, εμπλοκή, μέθη κ.λπ.). χωρίς μεταδόσεις δεδομένων υψηλής ταχύτητας σε πραγματικό χρόνο, εντός αρχιτεκτονικών C2, χωρίς καθοδήγηση των HALE και MALE drones, χωρίς γεωεντοπισμό διανυσμάτων στο θέατρο (απαραίτητο για τη δικτύωσή τους) ή καθοδήγηση πυρομαχικών με GPS (Cruise, Ballistics…), κ.λπ.…. Αυτές οι δυνατότητες αναμένεται να ενισχυθούν μέσω της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης στη μετάδοση και τη σύντηξη δεδομένων σε εκθετικό όγκο, τη συστηματοποίηση της συλλογικής μάχης, τον πολλαπλασιασμό τροχιών μικροδορυφόρου ή την εξέλιξη συστημάτων προειδοποίησης. προηγμένα σχεδιασμένα να λαμβάνουν υπόψη την απειλή των υπερηχητικών βαλλιστικών πυραύλων…. Τόσες πολλές τεχνολογικές εξελίξεις κατέστησαν δυνατές, μεταξύ άλλων, από το «Νέο Διάστημα»
Από την άλλη πλευρά, η εμφάνιση νέων χωρικών παραγόντων σήμερα συνεπάγεται αύξηση των συγκρούσεων σε μια διάσταση που είναι πλέον ζωτικής σημασίας για κάθε χώρα που ισχυρίζεται ότι αυξάνει ή διατηρεί την επιρροή και τη δύναμή της. Ως εκ τούτου, τα δυτικά γενικά επιτελεία είναι πλέον αναγκασμένα να προβλέπουν νέους κινδύνους στο διάστημα. Διότι οποιαδήποτε άρνηση πρόσβασης ή εξουδετέρωση/καταστροφή των δυνατοτήτων θα έβλαπτε ακρωτηριαστικά τους δυτικούς στρατούς στην ικανότητά τους να εισέλθουν πρώτα σε ημι-και μη επιτρεπτά περιβάλλοντα ή ακόμα και απλώς να χρησιμοποιήσουν την πλειονότητα των συστημάτων τους. Τα στρατεύματα που αναπτύσσονται στα θέατρα επιχείρησης θα τυφλώνονταν και οι μονάδες θα απομονώνονταν[efn_note] Ακόμη και στο πλαίσιο των υποβαθμισμένων περιβαλλοντικών δογμάτων που προβλέπουν αυτό το είδος σεναρίου.[/efn_note] .
Η αυξανόμενη ριζοσπαστικοποίηση της διεθνούς ισορροπίας δυνάμεων θέτει πλέον διάφορες απειλές, είτε είναι κυβερνοχώρο (πειρατεία λογισμικού στο έδαφος ή σε τροχιά), ηλεκτρομαγνητική (εμπλοκή δεδομένων SatCom ή γεωεντοπισμού), δολιοφθορά/σύλληψη/μετακίνηση δορυφόρων, ακόμη και κινητικές απειλές όπως π.χ. αντιδορυφορικούς πυραύλους (που εκτοξεύονται από την επιφάνεια ή τον αέρα ή ακόμα και μια μέρα Space-to-Space) ή τον προγραμματισμό «δολοφόνων δορυφόρων». Σημειώνουμε παρεμπιπτόντως ότι μεγάλο μέρος των απειλών αφορά διανύσματα του χώρου ικανά να εξουδετερώσουν ή να καταστρέψουν άλλους φορείς. Επομένως, η γνώση του διαστημικού περιβάλλοντος είναι θεμελιώδης. Η ικανότητα «διαστημικής επιτήρησης» είναι ήδη ένα στρατηγικό ζήτημα εδώ και 20 χρόνια. Η αυξανόμενη πυκνότητα της διαστημικής κυκλοφορίας σε συνδυασμό με την αύξηση των συγκρούσεων το καθιστά σημαντικό[efn_note]Είναι επίσης πολύ σημαντικό όσον αφορά τη διαχείριση των συντριμμιών[/efn_note]. Είναι ακόμα και σήμερα έργο μιας σφιχτής λέσχης εθνών (ΕΕ, Ρωσία, Γαλλία, Κίνα, σύντομα Ιαπωνία κ.λπ.). Η τεχνική πρόκληση που το χαρακτηρίζει είναι η εξέλιξή του προς την επιτήρηση του Διαστήματος από το Διάστημα προκειμένου να συμπληρωθούν τα συστήματα ραντάρ εδάφους.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να διεκδικήσουν ξεκάθαρα την ηγεσία τους στον αυριανό χώρο
Αυτό το στρατηγικό πλαίσιο οδηγεί σε πληθωρισμό δογμάτων, αρχιτεκτονικών και παραγωγής φορέων εντός της κύριας δυτικής έδρας. Ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες που ήταν οι πρώτες, που αντιμετώπισαν ειδικότερα ρωσικές και κινεζικές διαστημικές χειρονομίες, που ανέλαβαν τη δημιουργία μιας «Διαστημικής Διοίκησης» στα τέλη του 2018. Πρόσφατες δηλώσεις και έργα που αναλήφθηκαν δείχνουν ότι δεν ενήργησαν όπως εφέ ανακοίνωσης. Αυτή η ανακοίνωση είναι το λογικό αποτέλεσμα 15 χρόνων προνοητικότητας σχετικά με τον οπλισμό του Διαστήματος. Οι διεθνείς εντάσεις και ο παγκόσμιος επανεξοπλισμός υλοποιούν όλο και περισσότερο αυτήν την προοπτική αναγκάζοντας τις διαστημικές δυνάμεις να αντιδράσουν. Οι μήνες Αύγουστος και Σεπτέμβριος 2019 ήταν πολύ πλούσιοι σε ανακοινώσεις από το Πεντάγωνο και την κυβέρνηση σχετικά με το Διάστημα. Σε δύο μήνες επιβεβαιώθηκαν:
- Η αύξηση του εύρους ζώνης SatCom για τα στρατεύματα που αναπτύσσονται στο θέατρο,
- Η επικείμενη άφιξη του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης νέας γενιάς,
- Ένα δισεκατομμύριο δολάρια απελευθερώθηκαν για το υπερηχητικό DAMB[efn_note]Anti-Ballistic Missile Defense[/efn_note]
- Η επικείμενη δημιουργία ενός συστήματος επιτήρησης βαθέων διαστήματος για την πρόβλεψη συμβατικών απειλών πέρα από τη Γεωσύγχρονη τροχιά.
Η επιτήρηση στο βάθος του διαστήματος είναι ίσως η πιο ενδιαφέρουσα από στρατηγική και προοπτική άποψη. Τόσο όσον αφορά την τεχνολογική και δογματική καινοτομία όσο και τις γεωπολιτικές επιπτώσεις. Πράγματι, προβλέποντας απειλές πέρα από τη Γεωσύγχρονη τροχιά, ο αμερικανικός στρατός μετακινεί μηχανικά τον «επίγειο» γεωστρατηγικό ορίζοντα προς την περιοχή της Σελήνης. Δίνοντας αξιοπιστία στις απειλές των συμβατικών αντιπαραθέσεων στο διάστημα μεσοπρόθεσμα.
Ως αποτέλεσμα, η ΕΕ υπολογίζει επίσης στην ανάγκη δημιουργίας μιας νέας περιοχής νοημοσύνης αφιερωμένη στο Space[efn_note]A Space Origin Intelligence (ROES) κάποιου είδους [/efn_note] και στη χρήση του Διαστήματος που θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγούν στη δημιουργία ενός [διαστημικού] κέντρου πληροφοριών ανεξάρτητου από την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ και κατά συνέπεια δόγματα και αρχιτεκτονική νοημοσύνης ειδικά για την 4η διάσταση.
Η κατάσταση μαρτυρεί σημαντικό βολονταρισμό που υλοποιεί την επίγνωση των Αμερικανών για τα ζωτικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν. Αυτό το νέο χωρικό πλέγμα ανάγνωσης φαίνεται να έχει πιάσει γρήγορα…
Η Γαλλία θέλει να διατηρήσει την κατάταξη της ως μεγάλης διαστημικής δύναμης
Ως παλιό στρατιωτικό και διαστημικό έθνος, η Γαλλία έχει σταδιακά συνειδητοποιήσει τη σταδιακή αλλαγή στη φύση της 4ης διάστασης. Ωστόσο, η πρόσφατη δογματική προσπάθεια φαίνεται να προκλήθηκε από δύο σοκ: την ανακοίνωση του Προέδρου Τραμπ για τη δημιουργία της Διαστημικής Διοίκησης των ΗΠΑ το 2018 και την κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης της υπόθεσης του ρωσικού δορυφόρου που προσέγγισε τον τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο Γαλλο-ιταλική Athena-Fidus. τον Σεπτέμβριο του 2018. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο στα τέλη του 2018, ο Πρόεδρος Emmanuel Macron και η υπουργός Άμυνας Florence Parly δημοσίευσαν τη νέα γαλλική διαστημική στρατηγική που υλοποιήθηκε στο έγγραφο «Defense Space Strategy» που ολοκληρώθηκε, συνοπτικά, από το «Imagining After: Defense Innovation Guidance document» το 2019.
Φαίνεται λυπηρό από άποψη προοπτικής το γεγονός ότι η Γαλλία θέτει τον εαυτό της σε μια τέτοια «αντιδραστική» στάση ή ακόμη και ακολουθεί το δογματικό ίχνος των Ηνωμένων Πολιτειών[efn_note]Που θα ήταν εντελώς άνευ προηγουμένου από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, μια περίοδο από την οποία η Γαλλία αρχίζει να αναπτύσσει πιο πρωτότυπες έννοιες και δόγματα για την απασχόληση μετά το «τραύμα» του δεύτερου πολέμου του Κόλπου και τις συγκρούσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία [/efn_note]. Ωστόσο, η Γαλλία έχει επιδείξει το διανοητικό της σθένος στις «Πολεμικές μελέτες» και έχει το σημαντικό ReTex των πολυάριθμων εξωτερικών δραστηριοτήτων της τα τελευταία 30 χρόνια. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι τα «πυροδοτούμενα» γεγονότα που περιγράφηκαν παραπάνω αποτελούνταν περισσότερο από διαμεσολαβημένα προσχήματα προκειμένου να επιτευχθεί μεγαλύτερη διεθνής δημοσιότητα. Το γεγονός παραμένει ότι η Γαλλία είναι το δεύτερο δυτικό, ή ακόμα και παγκόσμιο, έθνος που υιοθετεί επίσημα μια διαστημική στρατηγική.
Το τελευταίο επικεντρώνεται στη διατήρηση της υπάρχουσας οπτικής νοημοσύνης (Hélios II, Pléiade, CSO), των τηλεπικοινωνιών (Syracuse, Athena-Fidus), του γεωεντοπισμού (Galileo) και της ηλεκτρομαγνητικής νοημοσύνης (Céres). Φαίνεται επίσης ότι θέλει να αναπτύξει τις δυνατότητες ραντάρ και έγκαιρης προειδοποίησης που είναι επί του παρόντος πρόχειρες ή ακόμα και ανύπαρκτες. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι απαραίτητα για τη διατήρηση των δυνατοτήτων επιχειρησιακής υποστήριξης.
Η καρδιά της νέας στρατηγικής διαστημικής άμυνας, ωστόσο, επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στην ενεργητική και παθητική άμυνα των δορυφόρων της έναντι όλων των κυβερνοαπειλών, ηλεκτρομαγνητικών απειλών (ειδικά παρεμβολών), άρνησης υπηρεσίας σε τροχιά (προσάρτηση, αεροπειρατεία, σύλληψη, δολιοφθορά κ.λπ. ) αλλά και άλλες πιο συμβατικές απειλές: κινητικές ενέργειες (βλήματα Asat, υποβάθμιση τμημάτων εδάφους κ.λπ.). Δεν παραμελείται η διαστημική επιτήρηση, που προβλέπει την αντικατάσταση του συστήματος GRAVES και την αύξηση των δυνατοτήτων σε αυτόν τον τομέα. Τέλος, πολύ μεγάλο μέρος δίνεται στην τεχνολογική καινοτομία μέσω της κυβερνοασφάλειας και της αυξανόμενης χρήσης Τεχνητής Νοημοσύνης, των επιχειρησιακών λύσεων που προσφέρουν οι «μικροδορυφόροι» καθώς και της ανάπτυξης «διττών», πολιτικοστρατιωτικών τεχνολογιών. Τα τελευταία υποτίθεται ότι βελτιώνουν, μεταξύ άλλων, τον πλεονασμό των διανυσμάτων και συνεπώς το βάθος χωρητικότητας.
Σημειώνουμε ορισμένα όρια, όπως η θεώρηση του χώρου στο υπερηχητικό DAMB που παραμένει ασαφές. Επιπλέον, η Γαλλία επιλέγει να υιοθετήσει μια ενεργή αλλά αμυντική στρατηγική όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ήδη ανακοινώσει ότι τελικά θα εξοπλίσουν τη «Διαστημική Διοίκηση» της με θανατηφόρα οπλικά συστήματα. Τέλος, σημειώνουμε ακόμη συγκεκριμένα μέτρα με τη διάθεση προϋπολογισμού 3,6 δισεκατομμυρίων ευρώ που χορηγήθηκε στο πλαίσιο του LPM 2019-2024 και τη δημιουργία της αρχής μιας ενοποιημένης διαστημικής διοίκησης υπό την ηγεσία της αεροπορίας που τώρα ονομάζεται Air and Διαστημική Δύναμη. Εάν οι απειλές εντοπίζονται καλά, η στρατηγική διαστημικής άμυνας παραμένει ένας γενικός οδικός χάρτης χωρίς άμεσα εκτελεστικά αποτελέσματα. Οι μήνες και τα χρόνια που έρχονται θα είναι καθοριστικοί για τη μέτρηση του γαλλικού βολονταρισμού στις συγκεκριμένες αμυντικές δυνατότητες με τις οποίες επιλέξαμε να εξοπλιστούμε, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες.